SATÜRN

Güneş sistemimize şöyle bir baktığımızda, sistemin bütün elemanlarının, merkezdeki elemanın çevresinde dolandığını görürüz. Gezegenler Güneş'in etrafında, uydular gezegenlerin etrafında, ayrıca her eleman da kendi ekseni etrafında döner. Her bir gök cismi, en küçük ayrıntısı bile hesaba ve plâna dayalı bir program dâhilinde uzay boşluğunda hareketini sürdürür.

Bundan önceki sayılarımızda size güneş sistemimizdeki bu gezegenlerden dördünü tanıtmıştık. Merkür'ü, Venüs'ü, Mars'ı ve son olarak da Jüpiter'i anlatmıştık. Dev gezegen Jüpiter'den sonraki durağımız ise Satürn. Bu sayımızda cazip halkalarıyla dikkatleri üzerinde toplayan halkalı gezegen Satürn'ü tanıyacağız.

Evet, Güneş'e uzaklığına göre beşinci sırada olan Satürn, güneş sisteminin ikinci büyük gezegenidir. Çapı Dünya'nın çapının 9 katı, kütlesi ise Dünya'nın kütlesinin 95 katıdır. Kendi ekseni etrafında yaklaşık 10 saatte döner. Güneş çevresindeki dönüşünü ise yaklaşık 29,5 yılda tamamlar. Gezegenin en ilgi çekici tarafı etrafındaki halkalardır. Son derece parlak renklerden meydana gelen bu halkalara, kuşak da denir. Bu halkalar Satürn'ün etrafını çepeçevre sarar. Buz kristallerinden oluşan halkalar, gezegenin tam ekvator çevresindedir. Aslında Jüpiter, Uranüs ve Neptün'ün de halkaları vardır. Ama onların halkaları, Satürn'ünkilerle kıyaslanmayacak kadar sönüktür ve zor görülür. Bu yüzden halkalı gezegen deyince, aklımıza ilk Satürn gelir.

Çıplak gözle görülebilen en uzak gezegen olan Satürn, teleskopla incelendiğinde sarımsı renkte görülür. O da Jüpiter gibi bir gaz gezegendir. Ancak gezegenin içinde küçük bir kaya çekirdek olduğu düşünülmektedir. İçi çok sıcak olan Satürn'ün merkezindeki sıcaklığın ise yaklaşık 12.000 santigrat derece olduğu tahmin edilmektedir. Atmosferinin üst katmanlarının sıcaklığı da -185 santigrat dereceyi bulur.

Gezegen, % 75 oranında hidrojen ve % 25 oranında helyumdan ibarettir. Yoğunluğu suyun yoğunluğundan bile düşüktür. İşte bu sebeple bu sarımsı gezegen ile ilgili şöyle bir benzetme yapılır: 'Kocaman bir okyanus olsaydı ve Satürn'ü bu okyanusa koysaydık koskoca gezegen batmadan su üzerinde kalabilirdi.' Bundan yola çıkarak diyebiliriz ki eğer Satürn'e bir uzay aracı indirmek istenseydi, herhâlde bu aracı yüzebilir bir 'şişme bot' olarak tasarlamak gerekirdi.

Gezegenin şu an bilinen 34 tane uydusu vardır. Bu uyduların yüzeyi çarpışma izleriyle doludur. En büyük uydusu Titan, güneş sisteminin atmosfere sahip iki uydusundan biridir. Titan bir uydudur, ama Merkür ve Plüton gezegenlerinden büyüktür. Titan'ın yoğun ve portakal renkli atmosferi, Dünya'nınkinden kalındır. Uydunun atmosferi ağırlıklı olarak azot içerir. Ayrıca atmosferde azotun yanında argon ve metan gazları da bulunur. Titan'ın Dünya'mızınkine benzeyen atmosferiyle ilgili ilk keşif, Voyager uzay araçları tarafından yapılmıştır. 1981–1982 yıllarında Satürn ve uydularının yakınlarından geçen Voyagerler, gezegene ve uydularına ait pek çok fotoğrafı ve ölçüm sonuçlarını Dünya'ya göndermişlerdir.1 Temmuz 2004'ten beri ise Satürn'ün etrafında Cassini uzay aracı dönüyor. Aracın 5 yıl, belki de daha fazla süre veri göndermesi bekleniyor.

Görülen o ki hayat için seçilmiş güzel Dünya'mızda, gelişen teknoloji sayesinde, her geçen gün uzayın derinliklerine dair yeni yeni haberler almaya devam edeceğiz…